កាលពីដើមខែតុលាកន្លងទៅនេះ កូរ៉េខាងជើងបានបាញ់សាកល្បងមីស៊ីលរបស់ខ្លួន ដែលបានឆ្លងកាត់នូវតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេសរបស់ជប៉ុន (EEZ) ដែលនេះបង្ហាញអំពីការបំភ័យដល់សន្តិសុខនិងសុវត្តិភាពរបស់ជប៉ុន និងតំបន់ទាំងមូលផងដែរ។ ក្នុងកិច្ចសម្ភាសន៍នេះ បណ្ឌិត Chanthima បានពន្យល់ពីមូលហេតុនិងចេតនាដែលកូរ៉េខាងជើងបាញ់មីស៊ីលរំលងប្រទេសជប៉ុនបែបនេះ និងផលបច្ច័យដល់សន្តិសុខតំបន់ចំពោះសកម្មភាពរបស់កូរ៉េខាងជើង ក៏ដូចជាការដាក់ទណ្ឌកម្មរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិចំពោះទង្វើមួយនេះផងដែរ។

សំណួរទី១៖ នៅថ្ងៃទី៤ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២២ កូរ៉េខាងជើងទើបតែបានបាញ់បង្ហោះកាំជ្រួចផ្លោងចម្ងាយមធ្យម (IRBM) ឆ្លងកាត់តំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខរបស់ប្រទេសជប៉ុនជាលើកដំបូងក្នុងរយៈពេល ៥ ឆ្នាំ ដែលជាការព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង និងជាទង្វើដែលមិនយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះសន្តិសុខ ក៏ដូចជាសន្តិភាពសម្រាប់តំបន់អាស៊ីបូព៌ា។ ការបាញ់ប្រហារឆ្លងកាត់ប្រទេសជប៉ុន ហាក់ដូចជាមិនមែនជាការបាញ់ប្រហារដោយអចេតនា ដូចដែលអ្នកវិភាគភាគច្រើនសង្កេតឃើញនោះទេ។ តើ (វាគ្មិន) យល់​ឃើញ​ថា​វា​ជា​អំពើ​ចេតនា​របស់​កូរ៉េ​ខាង​ជើងឬ​យ៉ាងណា? ហើយ​បើ​ដូច្នេះ តើ​អ្វី​ជា​ហេតុផល​យុទ្ធសាស្ត្រ​សម្រាប់​កូរ៉េខាងជើង​ក្នុង​ការ​ធ្វើ​ដូច្នេះ?

តាម​គំនិត​ខ្ញុំ វា​ជា​ចេតនា​មួយ​របស់​កូរ៉េ​ខាង​ជើង។ តាម​គំនិត​ខ្ញុំ វា​អាច​មាន​ហេតុផល​យុទ្ធសាស្ត្រ​បី​នៅ​ពី​ក្រោយ​ការ​ធ្វើ​តេស្ត​មីស៊ីល​ថ្មីៗ​នេះ។

ទីមួយ៖ កូរ៉េខាងជើងច្បាស់ជាចង់បង្ហាញពីភាពជឿនលឿននៃឃ្លាំងអាវុធនេះ និងការត្រៀមខ្លួនប្រយុទ្ធរបស់ខ្លួន ខណៈដែលមីស៊ីលផ្លោងរយៈចម្ងាយមធ្យមមានសមត្ថភាពបាញ់ដល់ចម្ងាយឆ្ងាយបំផុត បើប្រៀបធៀបទៅនឹងកាំជ្រួចផ្សេងទៀតរបស់គេ។ ក្នុងអំឡុងពេលនៃការសាកល្បងនេះ កាំជ្រួចនេះអាចហោះបានចម្ងាយជាង ៤៥០០ គីឡូម៉ែត្រ ទៅភាគខាងកើតប្រទេសជប៉ុន និងបានបង្ហាញពីសមត្ថភាពទៅដល់កោះ Guam របស់សហរដ្ឋអាមេរិក។

ទីពីរ៖ យោងតាមទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មានរដ្ឋកូរ៉េខាងជើង KCNA លោក គីម ជុងអ៊ុន បាននិយាយថា «​ការសាកល្បងកាំជ្រួចនាពេលថ្មីៗនេះ គឺសំដៅផ្តល់សារដ៏រឹងមាំនៃការរារាំងសង្គ្រាម»។ លើសពីនេះ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា «ប្រសិទ្ធភាព និងសមត្ថភាពប្រយុទ្ធជាក់ស្តែងនៃកម្លាំងប្រយុទ្ធនុយក្លេអ៊ែររបស់យើងត្រូវបានបង្ហាញយ៉ាងពេញលេញនៅទីតាំងឈរជើង និងការត្រៀមខ្លួនជាស្រេចដើម្បីវាយប្រហារ និងកម្ទេចគោលដៅ នៅពេលណាក៏បាន ពីទីតាំងណាមួយ។ ទោះ​បី​ជា​សត្រូវ​បន្ត​និយាយ​ពី​ការ​សន្ទនា​និង​ការ​ចរចា​ក៏​ដោយ។ យើង​មិន​មាន​អ្វី​ត្រូវ​និយាយ​ទេ ហើយ​ក៏​មិន​មាន​អារម្មណ៍​ថា​ត្រូវ​ធ្វើ​ដូច្នេះ​ដែរ»។ នោះ​គឺ​ជា​ការ​លើក​ឡើង​ផ្ទាល់​របស់​លោក គីម ជុងអ៊ុន។ ជាការពិតណាស់ នេះអាចជាការឆ្លើយតបជាយុទ្ធសាស្ត្រចំពោះសមយុទ្ធប្រឆាំងនាវាមុជទឹកជាស៊េរីត្រីភាគីរវាងសហរដ្ឋអាមេរិក ជប៉ុន និងកូរ៉េខាងត្បូង ដែលបានបន្តឡើងវិញជាលើកដំបូងក្នុងរយៈពេលប្រាំឆ្នាំ។ សមយុទ្ធត្រីភាគីក៏មើលឃើញពីការដាក់ពង្រាយ នាវាផ្ទុកយន្តហោះUSS Ronald Reaganផងដែរ ដែលជានាវាផ្ទុកយន្តហោះដើរដោយថាមពលនុយក្លេអ៊ែរចូលទៅក្នុងតំបន់។

ទីបី៖ គីម ជុងអ៊ុន ក៏អាចនឹងកំពុងទាញយកផលប្រយោជន៍ពីសហរដ្ឋអាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ខ្លួនដែលកំពុងត្រូវបានកាន់កាប់ជាមួយនឹងការគំរាមកំហែងរបស់ វ្ល៉ាឌីមៀ ពូទីន អំពីសង្គ្រាមនុយក្លេអ៊ែរ និងសមយុទ្ធយោធារបស់លោក ស៊ី ជីនពីង នៅច្រកសមុទ្រតៃវ៉ាន់ ដើម្បីបង្កើនសមត្ថភាពសព្វាវុធរបស់ខ្លួន ហើយទីបំផុតដើម្បីពង្រឹងឋានៈរបស់ខ្លួនជារដ្ឋអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ។

សំណួរទី២៖ ការបាញ់កាំជ្រួចនេះ ត្រូវបានចាត់ទុកថាជាការគំរាមកំហែងដល់អធិបតេយ្យភាពរបស់ប្រទេសជប៉ុន ព្រមទាំងសន្តិសុខ និងសន្តិភាពក្នុងតំបន់ ហើយក៏ជាកង្វល់ដល់ប្រទេសជប៉ុនផងដែរ។ ដូច្នេះ តើ​ជប៉ុន​មាន​ប្រតិកម្ម​យ៉ាង​ណា​ចំពោះ​ការ​គំរាម​កំហែង​នេះ?

កាំជ្រួច​បាន​ជំរុញ​ឱ្យ​ជប៉ុន​ចេញ​កន្លែង​ស្វែងរក​ជម្រក​ដ៏​កម្រ​សម្រាប់​ពលរដ្ឋ​ខ្លួន​ភ្លាមៗ។ នាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុនលោក Fumio Kishida បានថ្កោលទោសការសាកល្បងកាំជ្រួចនេះ ចំពោះអ្វីដែលលោកហៅថាជាទង្វើព្រៃផ្សៃ ហើយថាវាគំរាមកំហែងដល់សន្តិភាព និងសន្តិសុខរបស់ប្រទេសជប៉ុន តំបន់ក៏ដូចជាសហគមន៍អន្តរជាតិ។ ខណៈពេលដែលទីក្រុងតូក្យូមិនបានបាញ់កាំជ្រួចទម្លាក់មីស៊ីលនោះ ខ្លួនក៏មិនទាន់បានច្រានចោលជម្រើសណាមួយនៅឡើយទេ រួមទាំងលទ្ធភាពនៃការវាយប្រហារតបតវិញផងដែរ។ បន្ទាប់ពីការសាកល្បងកាំជ្រួច នាយករដ្ឋមន្ត្រី Kishida ក៏បាននិយាយទៅកាន់ប្រធានាធិបតី Biden ដើម្បីពិភាក្សាអំពីជំហានបន្ទាប់របស់ពួកគេ ហើយបានយល់ព្រមសម្របសម្រួលការឆ្លើយតបភ្លាមៗ ដែលមាន យន្តហោះចំបាំងF35 ក្នុងចំណោមសម្ព័ន្ធមិត្តទាំងពីរនៅក្នុងសមុទ្ររវាងកូរ៉េ និងជប៉ុន។ ពួកគេក៏បានយល់ព្រមធ្វើការលើការឆ្លើយតបរយៈពេលវែងរួមគ្នាជាមួយកូរ៉េខាងត្បូង និងសហគមន៍អន្តរជាតិផងដែរ។ ហើយជាមួយគ្នានោះ ពួកគេក៏បានប្តេជ្ញាថានឹងធ្វើការដើម្បីកំណត់សមត្ថភាពរបស់កូរ៉េខាងជើងក្នុងការគាំទ្រមីស៊ីលផ្លោងខុសច្បាប់ និងកម្មវិធីអាវុធប្រល័យលោក។

សំណួរទី៣៖ យើងឃើញថា វាមិនមែនជាការគំរាមកំហែងតែមួយគត់ចំពោះប្រទេសជប៉ុនទេ វាក៏ជាការគំរាមកំហែងដល់សន្តិសុខ និងសន្តិភាពក្នុងតំបន់ និងលើសពីនេះផងដែរ។ ម៉្យាងវិញទៀត ការសាកល្បងកាំជ្រួចមីស៊ីលរបស់កូរ៉េខាងជើង មិនមែនជារឿងថ្មី ហើយក៏មិនមែនជាការភ្ញាក់ផ្អើលដល់សហគមន៍អន្តរជាតិដែរ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការអនុញ្ញាតឱ្យកូរ៉េខាងជើងបន្តសកម្មភាពនុយក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួនគឺជាការបម្រើខ្លួនឯងសម្រាប់កូរ៉េខាងជើង។ វា​កំពុង​មាន​ឥទ្ធិពល​យ៉ាង​ធ្ងន់ធ្ងរ​ដល់​ប្រទេស​ផ្សេង​ទៀត​ដែល​មាន​សមត្ថភាព​ក្នុង​ការ​ប្រើ​អាវុធ​នុយក្លេអ៊ែរ​ដោយ​គ្មាន​កំណត់​ដូចជា​រុស្ស៊ី​ក្នុង​ស្ថានភាព​បច្ចុប្បន្ន។ ប្រសិនបើយើងបន្តបណ្តោយខ្លួនកូរ៉េខាងជើង ដើម្បីបន្តសកម្មភាពរបស់ខ្លួនលើការបាញ់បង្ហោះ និងអភិវឌ្ឍនុយក្លេអ៊ែ តើអ្វីអាចជាផលវិបាកសម្រាប់សន្តិភាព និងសន្តិសុខពិភពលោក?

ជាការពិតណាស់ នេះនឹងបន្តធ្វើឱ្យ សន្តិភាពនិងស្ថិរភាពរបស់តំបន់ឧបទ្វីបកូរ៉េ និងសហគមន៍អន្តរជាតិទាំងមូលស្ថិតនៅលើគែម។ ប៉ុន្តែម្យ៉ាងវិញទៀត រាល់សកម្មភាពសកម្មដែលធ្វើឡើងដោយ ឧបមាថាសហរដ្ឋអាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្ត ក៏អាចមានគ្រោះថ្នាក់ផងដែរ ដោយសារលោក គីម ជុងអ៊ុន អាចប្រើវាជាលេសដើម្បីបើកការវាយប្រហារជាក់ស្តែង។ 

នេះ​ជា​គោលដៅ​ចុងក្រោយ​នៃ​ការ​បាញ់​និង​សាកល្បង​អាវុធ​ដែល​បាន​ផ្សព្វផ្សាយ​ជា​សាធារណៈ​របស់​កូរ៉េខាងជើង។ វា​គឺ​ដើម្បី​បង្ហាញ​ពិភពលោក​ថា​ពួកគេ​បាន​ត្រៀម​ខ្លួន​ជា​ស្រេច​ក្នុង​ការ​ប្រយុទ្ធ​នៅ​ពេល​ណា​មួយ ហើយ​ជា​អកុសល​ដោយសារ​លទ្ធផល​នេះ យើង​ស្ថិត​ក្នុង​ភាពជាប់គាំង។ តាមគំនិតរបស់ខ្ញុំ តួអង្គតែពីរគត់ដែលអាចដឹកនាំលោក គីម ជុងអ៊ុន ឆ្ពោះទៅរកកិច្ចសន្ទនាដោយសន្តិវិធី គឺលោក Vladimir Putin និង Xi Jinping ដែលមើលឃើញថា ចិន និងរុស្ស៊ី ជាមហាអំណាចទាំងពីរដែលស្និទ្ធស្នាលបំផុតជាមួយកូរ៉េខាងជើង ជាពិសេសគឺប្រទេសចិន ដែលជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំបំផុតរបស់កូរ៉េខាងជើង។ ចិន​មាន​ឥទ្ធិពល​បំផុត​លើ​របប​លោក គីម ជុងអ៊ុន។ 

ប្រសិនបើរដ្ឋទាំងពីរនេះ ឈប់ការពារប្រទេសកូរ៉េខាងជើង ពីទណ្ឌកម្មអន្តរជាតិដ៏ធ្ងន់ធ្ងរ ហើយត្រូវផ្អាកជំនួយជាថ្នូរនឹងការចរចា ដើម្បីបញ្ឈប់ការសាកល្បងមីស៊ីល និងនុយក្លេអ៊ែរ មាន​លទ្ធភាព​ដែល​កូរ៉េ​ខាង​ជើង​នឹង​ទទួល​ស្គាល់។ ប៉ុន្តែ​ជា​ការ​ពិត​ណាស់ ខ្ញុំ​យល់​ថា​ពាក្យ​នេះ​ស្តាប់​ទៅ​សាមញ្ញ​ណាស់។ ហើយតាមពិតទៅ មានកត្តាជាច្រើនទៀតដែលពាក់ព័ន្ធនឹងសមីការដើម្បីធ្វើឱ្យបញ្ហាកាន់តែអាក្រក់ ដោយមើលឃើញថា ការប្រជែងគ្នារវាងអាមេរិក និងចិនបានឈានដល់កម្រិតខ្ពស់គ្រប់ពេលវេលា ហើយភាពតានតឹងរវាងរុស្ស៊ី និងអាមេរិក ជាពិសេសជាមួយអ៊ុយក្រែន។ ចិន និងរុស្ស៊ីទំនងជាមិនធ្វើដូចនោះទេ ដើម្បីបន្តគោលនយោបាយណាមួយដែលអាចផ្តល់ជំនួយដល់សហរដ្ឋអាមេរិក និងសម្ព័ន្ធមិត្ត ហើយទំនងជានឹងទាញយកប្រយោជន៍ពីសហរដ្ឋអាមេរិកដែលកំពុងជាប់ដៃគ្រប់ផ្នែកទាំងអស់ ដើម្បីជំរុញគោលនយោបាយការបរទេសរបស់ពួកគេ។

សំណួរទី៤៖ ត្រលប់ទៅខែកញ្ញា កូរ៉េខាងជើងទើបតែបានចេញច្បាប់ថ្មីមួយទាក់ទងនឹងចលនានុយក្លេអ៊ែរ និងការអភិវឌ្ឍន៍នុយក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួន។ គីម ជុងអ៊ុន បាននិយាយថា កូរ៉េខាងជើងនឹងមិនទទួលយកការចរចាណាមួយស្តីពីអាវុធនុយក្លេអ៊ែរទៀតទេ។ ដូច្នេះ ក្នុងករណីនេះ តើមានវិធីណាដែលអាចទៅរួចដែលអាចស្វែងរកដំណោះស្រាយលើវិបត្តិនេះ ហើយតើសហគមន៍អន្តរជាតិរួមគ្នាអាចបញ្ឈប់កូរ៉េខាងជើងលើការអភិវឌ្ឍន៍កម្មវិធីនុយក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួនដោយរបៀបណា?

នៅពេលនេះ និងក្នុងពេលអនាគតដ៏ខ្លីនេះ ហាក់ដូចជាមិនទំនងនោះទេ ដោយសារភាពតានតឹងមានកម្រិតខ្ពស់នៅគ្រប់តំបន់ និងជាពិសេសជាមួយប្រទេសកូរ៉េខាងជើង ដោយប្រើលេសនៃសមយុទ្ធយោធារបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ជប៉ុន និងកូរ៉េខាងត្បូងជាលេស ដើម្បីជំរុញកម្មវិធីសមត្ថភាពអាវុធ និងនុយក្លេអ៊ែររបស់ខ្លួន។ ផងដែរ លោក គីម ជុងអ៊ុន ក៏បានលើកឡើងផងដែរថា ពួកគេ (សហរដ្ឋអាមេរិក ជប៉ុន និងកូរ៉េខាងត្បូង)កំពុងរៀបចំសម្រាប់ការលុកលុយរបស់កូរ៉េខាងជើងនៅពេលអនាគត។ ដូច្នេះ ប្រាកដ​ណាស់ ក្នុង​បរិយាកាស​បែប​នេះ ការ​សន្ទនា​ដោយ​សន្តិវិធី គឺ​ពិបាក​នឹង​ឈាន​ដល់​ណាស់។ ប៉ុន្តែ​ជា​ថ្មី​ម្តង​ទៀត ខ្ញុំ​យោង​ទៅ​លើ​សេណារីយ៉ូ​ដែល​ខ្ញុំ​បាន​លើក​ឡើង​នៅ​ពេល​នេះ​ថា វា​ជា​លទ្ធភាព​មួយ​គឺ​ចិន និង​រុស្ស៊ី។ អ្នករូមចំណែក​ដែល​ទំនង​ជាមនុស្សពីរនាក់គត់​ដែល​អាច​ដឹកនាំ​លោក គីម ជុងអ៊ុន ឱ្យ​ចូល​ក្នុង​ការ​សន្ទនា​ដោយ​សន្តិវិធី។ ប៉ុន្តែ​ជា​ថ្មី​ម្តង​ទៀត ថា​ខ្ញុំ​យល់​ថា​វា​ជា​ដំណោះ​ស្រាយ​ពិបាក​ខ្លាំង​ណាស់។

សំណួរទី៥៖ ដូច្នេះ ម៉្យាងវិញទៀត តើ (វាគ្មិន) គិតថាបញ្ហានេះអាចដាក់ក្នុងរបៀបវារៈនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាននាពេលខាងមុខដែរឬទេ? ដូច​ដែល​យើង​អាច​មើល​ឃើញ​ថា​តើ​នេះ​ជា​បញ្ហា​ដែល​កំពុង​ពេញ​និយម​នៅ​ពេល​នេះ? ហើយ​តើ​អាស៊ាន​ក្នុង​នាម​ជា​អ្នក​សម្រុះសម្រួល​នៅ​ឧបទ្វីប​កូរ៉េ​គួរ​ចាត់វិធានការ​បែប​ណា​ចំពោះ​វិបត្តិ​នុយក្លេអ៊ែរ​កូរ៉េខាងជើង?

តាម​គំនិត​ខ្ញុំ ប្រាកដ​ណាស់ មេដឹកនាំ​អាស៊ាន​នឹង​ពិភាក្សា​អំពី​ស្ថានការណ៍​កាន់តែ​តានតឹង​នៅ​ឧបទ្វីប​កូរ៉េ។ បញ្ហានេះទំនងជាត្រូវបានរួមបញ្ចូលនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ប្រធាននៃកិច្ចប្រជុំកំពូល ដែលពួកយើងទាំងអស់គ្នាជាសមាជិកនឹងសង្កត់ធ្ងន់លើសារៈសំខាន់នៃការសន្ទនាដោយសន្តិវិធី ក្នុងចំណោមភាគីពាក់ព័ន្ធ ហើយពួកគេនឹងបន្តបង្ហាញពីការត្រៀមខ្លួនដើម្បីដើរតួនាទីស្ថាបនាតាមរយៈតំបន់អាស៊ាន នឹងក្លាយជាវេទិកា ដើម្បីលើកកម្ពស់បរិយាកាសអំណោយផល។ ទោះបីជាហេតុផល ការបាញ់បង្ហោះ និងការសាកល្បងកាំជ្រួចមួយចំនួនដោយកូរ៉េខាងជើងជាការអភិវឌ្ឍន៍ដ៏គួរឱ្យព្រួយបារម្ភក៏ដោយ តាមគំនិតរបស់ខ្ញុំ បញ្ហាដែលចាប់អារម្មណ៍បំផុតនៅលើរបៀបវារៈនៃកិច្ចប្រជុំកំពូលនាពេលខាងមុខគឺ ស្ថានភាពនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា សមុទ្រចិនខាងត្បូង ការប្រជែងគ្នារវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិន សន្តិសុខស្បៀង និងថាមពល ដែលជាលទ្ធផលនៃសង្គ្រាមរុស្ស៊ី-អ៊ុយក្រែន។

សំណួរទី៦៖ តើអ្នកឃើញពីផលប៉ះពាល់ដែលអាចកើតមានចំពោះកម្ពុជាក្នុងនាមជាប្រធានអាស៊ាននៅឆ្នាំនេះទេ ទាក់ទងនឹងបញ្ហាឧបទ្វីបកូរ៉េ?

ដូចដែលខ្ញុំបានលើកឡើងពីចំណុចសំខាន់ វាច្បាស់ណាស់ថាកម្ពុជាជាប្រធានអាស៊ានឆ្នាំនេះ ប៉ុន្តែខ្ញុំសូមនិយាយម្តងទៀត តាមគំនិតរបស់ខ្ញុំទំនងជាមិនសូវមានទេ។ ការចាប់អារម្មណ៍ គឺមិនសូវនៅលើសកម្មភាពថ្មីៗនៅក្នុងឧបទ្វីបកូរ៉េ ប៉ុន្តែភាគច្រើនទាក់ទងនឹងវិបត្តិមីយ៉ាន់ម៉ា។ ការយកចិត្តទុកដាក់នឹងកើតឡើង ទៅលើថាតើអាស៊ាននឹងមានផែនការសន្តិភាពថ្មីមួយ ឬពិនិត្យឡើងវិញនូវមតិឯកភាពប្រាំចំណុច៕