អតិផរណា គឺជាការកើនឡើងនៃថ្លៃទំនិញនិងសេវាកម្មដែលយើងប្រើប្រាស់នៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ច។ នៅពេលដែលមានអតិផរណាមានការកើនឡើង ហិរញ្ញវត្ថុនៅក្នុងដៃយើងឬក៏អ្វីដែលយើងតម្កល់ទុកនៅធនាគារនឹងមានការធ្លាក់ចុះនៃតម្លៃរបស់ខ្លួនដែលធ្វើឲ្យយើងត្រូវចំណាយលុយច្រើនដើម្បីទិញផលិតផលនិងសេវាកម្មមួយនៅលើទីផ្សារដែលយើងធ្លាប់តែប្រើប្រាស់ពីមុនមក។ ជាទូទៅ អតិផរណាមានការកើនឡើងខ្ពស់តែងតែប៉ះពាល់ដល់ដល់ប្រទេសទាំងមូលឬក៏ពិភពលោកទាំងមូល។ ប៉ុន្តែជាមួយគ្នានេះក៏មានអ្នកចំណេញពីការកើនឡើងនៃអតិផរណាដែរ។ ជាធម្មតា អ្នកដែលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរជាងគេគឺអ្នកដែលមានប្រាក់ចំណូលទាប និងអ្នកដែលមានប្រាក់ចំណូលថេរ។ ផ្ទុយទៅវិញ អ្នកដែលផលិតម្ហូបអាហារអាចនឹងចំណេញលុយ នៅក្នុងពេលមានអតិផរណាកើនឡើងដោយគាត់យកលុយនោះទៅទុក។   មួយវិញទៀតអតិផរណាកើឡើងខ្ពស់ក៏អាចនាំឲ្យប៉ះពាល់សេដ្ឋកិច្ចដែរ។ បើសិនកាន់តែខ្លាំងគឺកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ ពីព្រោះវាធ្វើឲ្យទំនិញមានការឡើងថ្លៃខ្លាំង។ ដើម្បីដោះស្រាយអតិផរណាកើនឡើងខ្ពស់។ ដើម្បីដោះស្រាយអតិផរណាកើនឡើងខ្ពស់  ជាទូទៅ យើងមានគោលនយោបាយជាច្រើនហើយការសម្រេចចិត្តក្នុងការជ្រើសរើសនូវគោលនយោបាយណាមួយអាស្រ័យទៅលើស្ថានភាពនៃអតិផរណា មូលហេតុនៃអតិផរណាបូករួមទាំងលទ្ធភាព និងមធ្យោបាយដែលអាចធ្វើទៅបាន។ ជារួមមក ទាក់ទងទៅនឹងអតិផរណា  ខ្ញុំគិតថាវាពិតជាមានសំខាន់ពីព្រោះដោយសារតែរូបយើងរស់នៅក្នុងសង្គម ហើយមនុស្សគ្រប់គ្នាមានលុយហើយប្រើប្រាស់លុយ។​ ដូចនេះ យើងត្រូវដឹងថា ផលិតផលមួយណាឡើងថ្លៃ ផលិតផលណាធ្លាក់ចុះ ពេលណាត្រូវចាយលុយ ពេលណាត្រូវទុកលុយ ។ យើងត្រូវដឹងពីចរន្តទូទៅនៃទំនិញឬសេដ្ឋកិច្ច ជាពិសេសគឺការប្រែប្រួលនៃអតិផរណាដោយចំណេះទាំងអស់នេះអាចធ្វើឲ្យការចាយលុយមានប្រសិទ្ធភាព។​ សំណួរទី ១៖ តើអ្វីទៅជា អតិផរណា? វាអាចកើតឡើងដោយ មូលហេតុអ្វីខ្លះ? អតិផរណា គឺជាការកើនឡើងនៃថ្លៃទំនិញនិងសេវាកម្មដែលយើងប្រើប្រាស់នៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ច។ នៅពេលដែលមានអតិផរណាមានការកើនឡើង ហិរញ្ញវត្ថុនៅក្នុងដៃយើងឬក៏អ្វីដែលយើងតម្កល់ទុកនៅធនាគារនឹងមានការធ្លាក់ចុះនៃតម្លៃរបស់ខ្លួនដែលធ្វើឲ្យយើងត្រូវចំណាយលុយច្រើនដើម្បីទិញផលិតផលនិងសេវាកម្មមួយនៅលើទីផ្សារដែលយើងធ្លាប់តែប្រើប្រាស់ពីមុនមក។ ហើយទាក់ទងទៅនឹងកត្តាដែលនាំឲ្យមានការប្រែប្រួលនៃអតិផរណាគឺមានច្រើនទៅតាមស្ថានភាពរបស់វាផ្សេងៗគ្នា។ ជាទូទៅ នៅក្នុងសេដ្ឋកិច្ច ឃើញអាចមានពីរកត្តាធំៗដែលចូលរួមចំណែកធ្វើឲ្យអតិផរណាមានការប្រែប្រួលតម្លៃ។ ទីមួយ គេហៅថាវត្ថុធាតុដើមដែលវាជំរុញឲ្យមានការប្រែប្រួលតម្លៃក្នុងអតិផរណា។ នៅពេលដែលការផ្គត់ផ្គង់វត្ថុធាតុដើមដើម្បីផលិតទំនិញមួយមានការប្រែប្រួលតម្លៃ វាធ្វើឲ្យតម្លៃមានការឡើងថ្លៃខ្ពស់ខុសពីធម្មតា។ បច្ចុប្បន្ននេះដោយសារតែមានសង្គ្រាមនៅរុស្ស៊ីនៅអ៊ុយក្រែនធ្វើឲ្យតម្លៃប្រេងនឹងមានការឡើងថ្លៃ។…

ជាការពិតណាស់ ការសន្សំប្រាក់ ពិតជាមានសារៈសំខាន់ណាស់សម្រាប់យើងម្នាក់ៗ។ ហើយង។ ដើម្បីឲ្យយើងសន្សំបានគឺនៅពេលដែលយើងដឹងថា យើងយកវាទៅប្រើក្នុងគោលដៅអ្វីមួយពិតប្រាកដ។ វាពិតជាមានប្រយោជន៍សម្រាប់ជួយយើងក្នុងផ្នែកណាមួយហើយជួយលើកទឹកចិត្តឲ្យយើងដឹងថាយើងកំពុងដើរនៅលើផ្លូវណា។ ការរៀបចំគម្រោងថវិកា គឺជាផ្នែកមួយដ៏សំខាន់ដែលធ្វើឲ្យការសន្សំទទួលបានជោគជ័យ។ កាលណាយើងមានគម្រោងថវិកាច្បាស់លាស់មានន័យថាយើងអាចមើលឃើញប្រាក់ចំណូលដែលយើងអាចសន្សំបាន។ ​មួយផ្នែកទៀតគឺ កំហុសឆ្គងមួយចំនួនយើងត្រូវជៀសវាងដែរដូចជា ការមិនបានកំណត់គោលដៅច្បាស់លាស់។ ចំណេះដឹងផ្នែកហិរញ្ញាវត្ថុដូចនេះគួរតែត្រូវផ្សព្វផ្សាយ​ ហើយ រដ្ឋាភិបាយក៏ដូចជាប្រជាពលរដ្ឋគួរតែជួយផ្សព្វផ្សាយ និងស្វែងយល់។សំណួរទី ១៖ តើ ការសន្សំប្រាក់ មានសារៈសំខាន់យ៉ាងណាខ្លះ? ហើយយើងត្រូវធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីសន្សំបាន? ជាការពិតណាស់ ការសន្សំប្រាក់ ពិតជាមានសារៈសំខាន់ណាស់សម្រាប់យើងម្នាក់ៗ។ មុននឹងយើងទៅមុខទៀត ខ្ញុំសូមលើកពីរចំណុចសម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗដែលយើងជួបប្រទះនៅក្នុងជីវិតរបស់យើងហើយចៀសមិនផុត។ ទីមួយគេហៅថា ព្រឹត្តិការណ៍ជាតម្រូវការចាំបាច់នៅក្នុងជីវិតយើង។​ ខ្ញុំលើកឧទាហរណ៍ដូចជានៅពេលយើងចាប់ផ្តើមធំធាត់ យើងនឹងត្រូវទៅសាលារៀន យើងត្រូវស្វែងរកការងារធ្វើដើម្បីរកប្រាក់ចំណូល។ យើងចង់កសាងគ្រួសារ រៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍។​​ ទាំងអស់សុទ្ធតែត្រូវការលុយហើយក៏ជាព្រឹត្តិការណ៍ដែលយើងដឹងមុន។ ដោយឡែកមានព្រឹត្តិការណ៍មួយទៀតដែលយើងហៅថា ព្រឹត្តិការណ៍ដែលយើងអត់ដឹងមុន។ ខ្ញុំសូមលើកយករឿងព្រឹត្តិការណ៍នេះមកបកស្រាយ បើសិនក្នុងករណីមានរឿងអ្វីកើតឡើង តើលុយសម្រាប់តម្រូវការដែលកើតឡើងចំពោះយើង តើយើងបានមកពីណា? នេះហើយជាមូលហេតុដែលការសន្សំប្រាក់មានសារៈសំខាន់ណាស់។ បើយើងមិនបានសន្សំ មិនបានត្រៀម យើងនឹងប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាលុយកាកនៅពេលដែលតម្រូវការមានការកើតឡើង។ ដើម្បីឲ្យយើងសន្សំបានគឺនៅពេលដែលយើងដឹងថា យើងយកវាទៅប្រើក្នុងគោលដៅអ្វីមួយពិតប្រាកដ។ វាពិតជាមានប្រយោជន៍សម្រាប់ជួយយើងក្នុងផ្នែកណាមួយហើយជួយលើកទឹកចិត្តឲ្យយើងដឹងថាយើងកំពុងដើរនៅលើផ្លូវណា។ ស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ននេះ យើងកំពុងនៅកន្លែងណា។ បើយើងត្រូវការទំហំលុយតូចឬធំ យើងមានលទ្ធភាពក្នុងការសន្សំបានដែរឬអត់? បើយើងសន្សំមិនបាន តើយើងគួរតែកាត់បន្ថយគោលដៅរបស់យើងពីចំនួនធំមកនៅត្រឹមចំនួន ណាមួយបានដែរឬអត់?មួយវិញទៀត…

សុវត្ថិភាពនៅលើប្រព័ន្ធឌីជីថល ឬក៏ Cyber security មកពីពាក្យ Cyber និង Security។ ដូចនេះ វាសំដៅទៅលើការការពារទិន្នន័យ ឬក៏កុំព្យូទ័រពីការវាយប្រហារផ្សេងៗនៅលើប្រព័ន្ធអុីនធើណេត កុំឱ្យទិន្នន័យយើងបាត់បង់ ឬក៏ត្រូវបានគេកែប្រែ ឬក៏ត្រូវបានគេយកទៅលក់នៅតាមបណ្ដាញផ្សេងៗ។ ប្រសិនបើយើងនិយាយទាក់ទងជាមួយនឹងហានិភ័យឬក៏ការវាយប្រហារ យើងត្រូវចែកការវាយប្រហារជា ២ ផ្នែកផ្សេងៗគ្នា៖ ទី ១ គឺទាក់ទងជាមួយនឹងហានិភ័យពីខាងក្នុង។ ទី ២ គឺទាក់ទងជាមួយនឹងហានិភ័យពីខាងក្រៅ។ ទាក់ទងជាមួយនឹងហានិភ័យខាងក្រៅក៏យើងចែកចេញជា ២ ប្រភេទដែរ។ ទី ១៖ ទាក់ទងជាមួយនឹងការវាយប្រហារទៅលើប្រព័ន្ធ Technology ឬក៏ System របស់យើង។ ទី ២៖ទាក់ទងជាមួយនឹងការវាយប្រហារទៅលើមនុស្សដែលគេហៅថា Social Engineering។ ហើយប្រសិនបើពួកគេនិយាយពីផលវិបាកពីការមិនមានចំណេះដឹងពីសុវត្ថិភាពនៅលើប្រព័ន្ធឌីជីថល វាមានច្រើនមិនអាចកំណត់បាន។ កុំព្យូទ័រយើងអាចត្រូវបានគេវាយប្រហារ ឬក៏ឯកសារដែលនៅក្នុងកុំព្យូទ័របានបែកធ្លាយលើប្រព័ន្ធអុីនធឺណេតឬក៏ Facebook Account ត្រូវបានគេ Hack នោះយើងអាចចាញ់បោកធ្វើឱ្យបាត់បង់ប្រាក់ឬក៏ឯកសារសំខាន់ៗឬក៏គេអាចប្រើ Facebook Account /Telegram Account ទៅវាយប្រហារបុគ្គលផ្សេងទៀត។ ប្រសិនបើយើងក្រឡេកមើលទំនួលខុសត្រូវទាក់ទងជាមួយនឹងការការពារនៃ Cyber Security…

បើយើងនិយាយពីសុវត្ថិភាពលើប្រព័ន្ធឌីជីថល យើងត្រូវនិយាយពីពាក្យ  “សុវត្ថិភាព” និង “ឌីជីថល” ដែលវាមានអត្ថន័យថា ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យមានសុវត្ថិភាពនៅលើប្រព័ន្ធឌីជីថល។ ប៉ុន្តែមុនទៅដល់នេះ មានពាក្យមួយទៀតដែលគេឲ្យឈ្មោះថា “សន្ដិសុខឌីជីថល” ។ ដូចនេះ ដើម្បីឲ្យយើងក្លាយជាអ្នកមានសុវត្ថិភាពនៅលើប្រព័ន្ធឌីជីថលលុះត្រាតែយើងស្វែងយល់អំពីសន្ដិសុខឌីជីថលជាមុនសិន។ ចំពោះការវាយប្រហារ វាអាចកើតឡើងច្រើនទម្រង់ ច្រើនរូបភាព។ ប៉ុន្តែមានទម្រង់ពីរសំខាន់ៗចំពោះការវាយប្រហារ, នៅលើប្រព័ន្ធបច្ចេកវិទ្យានិងនៅលើបុគ្គល។ ចំពោះទិន្នន័យផ្ទាល់ខ្លួនរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ ចំណុចនេះទាក់ទងជាមួយនឹងចំណុចមួយទៀតឲ្យឈ្មោះថា Privacy ឬក៏ភាសាខ្មែរយើងហៅថា ឯកជនភាព។ ពេលខ្លះ ការវាយប្រហារមួយចំនួនគេមិនចាំបាច់ប្រើគន្លឹះឬបច្ចេកវិទ្យាខ្លាំងៗសម្រាប់វាយប្រហារនរណាម្នាក់ឡើយ ជួនកាលអ្នកដែលត្រូវបានគេវាយប្រហារនោះគឺដោយសារតែគាត់មានចន្លោះប្រហោងនូវចំណុចឯកជនភាពមួយចំនួនដែលគេអាចវាយប្រហារបាន។ លើសពីនេះ ដោយសុវត្ថិភាពឬក៏សន្តិសុខឌីជីថលនេះជាផ្នែកមួយក្នុងចំណោមអនក្ខរកម្មឌីជីថលបួនផ្សេងទៀតដែរ បើសិនជាយើងអត់ចេះពីសុវត្ថិភាពឌីជីថលមួយនេះ មានន័យថា យើងគឺជាជនដែលកំពុងតែអត់មានសមត្ថភាពនៅក្នុងការការពារខ្លួនយើង។ សម្រាប់យើង គឺមានរឿង ២ ដែលយើងគួរតែដឹង៖ ទី ១ គឺឧបករណ៍អាចជាទូរស័ព្ទដៃឬកុំព្យូទ័រ។ ទី ២ គឺវាពាក់ព័ន្ធនឹង ចំណេះដឹង។ ចុងបញ្ចប់ រដ្ឋាភិបាលគឺជាអាជ្ញាធរសំខាន់មែនទែនក្នុងការជួយទប់ស្កាត់ឬក៏គេហៅថាការការពារមួយស្រទាប់ទៀតសម្រាប់ប្រជាជនដែលជួយក្នុង ករណី ២ ផ្នែកមួយជាចំណេះដឹង ផ្នែកមួយទៀតគឺជួយផ្នែកច្បាប់។សំណួរទី ១៖ តើ សុវត្ថិភាពលើប្រព័ន្ធឌីជីថល មានអត្ថន័យយ៉ាងដូចម្តេចខ្លះដែរ? ហើយវាមានសារៈសំខាន់យ៉ាងណាខ្លះ? បើយើងនិយាយពីសុវត្ថិភាពលើប្រព័ន្ធឌីជីថល យើងត្រូវនិយាយពីពាក្យ …

វាគ្ម័ន៖ លោកបណ្ឌិត កៅ សុវណ្ណតារា សាស្រ្តាចារ្យចិត្តវិទ្យាសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ យុវវ័យ សំដៅទៅដល់ភាពពេញវ័យ ភាពពេញកំលោះ ភាពពេញក្រមុំ។ វាគឺជាដំណាក់កាលមួយដែលមានការលូតលាស់ខ្លាំងទៅដល់រូបរាងកាយ ក៏ដូចជាអារម្មណ៍ ផ្លូវចិត្ត និងចិត្តគំនិតរបស់គាត់។  កត្តា ៣ ធំៗ មានដូចជា កត្តាជីវសាស្ត្រ ចិត្តសាស្ត្រ និងកត្តាសង្គម​ជាមូលហេតុដែលនាំឲ្យយុវជនមានបញ្ហាផ្លូវចិត្ត។ ប្រសិនបើយើងងាកមកបញ្ហាផ្លូវចិត្តនៅក្នុងបរិបទកម្ពុជាយើងនេះដែលកើតឡើងច្រើនចំពោះយុវវ័យឬក៏យុវជននេះឯងគឺតាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវកន្លងមក យើងរកឃើញថាបញ្ហាពីរចម្បងគឺ បញ្ហាថប់អារម្មណ៍និងបញ្ហាធ្លាក់ទឹកចិត្ត។  កត្តាទាំង ២ នេះជាកត្តាចម្បងដែលនាំឲ្យឈានទៅដល់ការធ្វើ អត្តឃាតខ្លួនឯង។ លើសពីនោះ ទោះបីបញ្ហាផ្លូវចិត្ត វាកើតឡើងទៅលើមនុស្សគ្រប់វ័យ គ្រប់វណ្ណៈ គ្រប់ជាតិសាសន៍គ្រប់ភេទ គ្រប់ពណ៌សម្បុរទាំងអស់ មិនប្រកាន់ទេ។ ប៉ុន្តែតាមការសិក្សាស្រាវជ្រាវកន្លងមក គេបានបង្ហាញថា មនុស្សស្រីឬភេទស្រីមានបញ្ហាផ្លូវចិត្តតួលេខខ្ពស់ជាងប្រុស។ ដោយយុវជនជាទំពាំងដែលត្រូវស្នងឫស្សីរបស់ប្រទេសកម្ពុជាហើយជំងឺផ្លូវចិត្តជាបញ្ហាមិនងាយក្នុងការដោះស្រាយ ក្រសួងអប់រំ ក្រសួងសុខាភិបាល និងក្រសួងព័ត៌មានត្រូវដើរតួយ៉ាងសំខាន់។ ក៏ដូចគ្នាដែរ ក្នុងនាមជាយុវជន ដើម្បីកុំឲ្យមានផ្លូវចិត្តល្អប្រសើរនិងដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាផ្លូវចិត្ត យើងអាចធ្វើឡើងដោយវិធីសាស្ត្រ ៣៖ ទី ១ គឺការជួយដោយខ្លួនឯង ទី ២ ការព្យាបាលបែបចិត្តសាស្រ្ត ទី ៣ ការព្យាបាលតាមបែបវិជ្ជសាស្រ្ត។ …