ភ្នំពេញ៖អតីតអ្នកជំងឺដែលធ្លាប់ឈឺជំងឺមហារីកសុដន់ បានជំរុញឱស្ត្រីដែលសង្ស័យថាខ្លួនឈឺក្លាហានស្វែងរកការព្យាបាលជំងឺនេះឱ្យទាន់ពេលវេលា។ ការថ្លែងបែបនេះធ្វើឡើងក្នុងសិក្ខាសាលាមួយ ក្រោមប្រធានបទ «តោះ! និយាយពីជំងឺមហារីក»កាលពីថ្ងៃទី២៩ខែតុលាកន្លទៅ នៅឯដេប៉ាតឺម៉ង់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ និងសារគមនាគមន៍ នៃសកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ។ នៅចំពោះមុខនិស្សិតដែលចូលរួមស្ដាប់ប្រមាណជាង១០០នាក់អ្នកស្រី រៀម សុខចំរើន ប្រាប់ថា គាត់ជាអ្នករស់រានមានជីវិតពីជំងឺមហារីកសុដន់។អ្នកស្ត្រីកាន់ក្បាលមេក្រូ ធ្វើជាវាគ្មិនមួយរូបដែលចូលរួមបចែករំលែកនូវបទពិសោធន៍នៃការឆ្លងកាត់ការព្យាបាលរបស់ខ្លួនរហូតបានជោគជ័យ។ ស្ថិតក្នុងសម្លៀកបំពាក់ខោសាច់ក្រណាត់ពណ៍ទឹកប៊ិកជាមួយអាវស អ្នកស្រី រៀម សុខចំរើន រៀបរាប់ទាំងអួលដើមក អំពីមូលហេតុដែលជំរុញទឹកចិត្តក្នុងការងើបតតាំងជាមួយជំងឺដ៏កាចសាហាវដែលសំងំក្នុងខ្លួនអ្នកស្រី។ អ្នកស្រី រៀម សុខចំរើន៖ «ពេលដឹងថាខ្លួនមានជំងឺនេះភ្លាម ខ្ញុំលែងមានចិត្តចង់បន្តការងារអ្វីទាំងអស់! គោលដៅជីវិតដែលមានទាំងប៉ុន្មាន ខ្ញុំទម្លាក់ចោលទាំងអស់ គិតតែម្យ៉ាងគត់គឺគោលដៅក្នុងការរស់ឱ្យបានមួយថ្ងៃៗ»។ អ្នកស្រីបញ្ជាក់ថា ខ្លួនពុំបានដឹងទេថានឹងត្រូវប្រឈមបែបណាជាមួយជំងឺ ព្រោះធ្លាប់តែបានលឺតៗគ្នាមកថា អ្នកកើតជំងឺមហារីកគឺពិបាកនឹងមានសង្ឃឹមរស់ណាស់។ ប៉ុន្តែយ៉ាងណា អ្នកស្រីបានជំនះទៅជួបគ្រូពេទ្យដើម្បីស្វែងយល់ពីអាការៈរបស់ខ្លួន ក៏ដូចជាវិធីព្យាបាល។ អ្នកស្រីបន្ថែម៖ «គ្រូពេទ្យគឺជាផ្នែកមួយដ៏សំខាន់ណាស់ ព្រោះពួកគាត់ជាអ្នកព្យាបាលយើង»។ គ្រូពេទ្យមិនបានបន្ទោស ឬប្រើប្រាស់ពាក្យសម្ដីមិនសមរម្យណាមួយទេ ពោលគឺគ្រូពេទ្យនៅតែព្យាយាមស្ដាប់ពីបញ្ហា និងលើកទឹកចិត្តជានិច្ចថាជំងឺនេះនឹងអាចព្យាបាលបាន»។ ឆ្លងការការពិគ្រោះជំងឺនិងព្យាបាលបានត្រឹមត្រូវ អ្នកស្រី បានជាសះស្បើយពីជំងឺនេះ។  អ្នកស្រីបានជំរុញឱ្យសិស្សនិស្សិតដែលចូលរួមព្យាយាមយកចិត្តទុកដាក់ឱ្យមែនទែនលើសុខភាព ជាពិសេសគឺជំងឺមហារីកសុដន់នេះ ដើម្បីស្វែងរកសេវាព្យាបាលឱ្យទាន់ពេលវេលាជៀសវាងគ្រោះថ្នាក់ដោយប្រការណាមួយ។អ្នកស្រីអះអាងថា បន្ទាប់ពីព្យាបាលបានជាសះស្បើយរូបគាត់ បាននិពន្ធសៀវភៅមួយក្បាលរៀបរាប់អំពីបទពិសោធន៍ជីវិតដែលឆ្លងកាត់ការព្យាបាលជំងឺមហារីកសុដន់ ដែលសៀវភៅនោះមានចំណងជើងថា«ស្នាមកាំបិត» ដើម្បីចែករំលែងពិបទពិសោធន៍នេះទៅដល់បណ្ដាជនផ្សេងទៀត។ លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ធូ…

ភ្នំពេញ៖ថ្នាំបំបាត់ការឈឺចាប់គឺជាថ្នាំមួយប្រភេទដែលពេញនិយមក្នុងការប្រើប្រាស់ពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ មិនថារាងកាយមានការឈឺចាប់ប្រភេទណាមួយ ថ្នាំនេះហាក់ក្លាយជាជម្រើសទីមួយ។ ម្យ៉ាងទៀត ការរកទិញថ្នាំប្រភេទនេះក៏ងាយស្រួល និងជាដំណាក់កាលដំបូងដែលមិនទាមទារការពិនិត្យសុខភាពដែលនាំឱ្យចំណេញពេលវេលា និងថវិកា។ មួយផ្នែកទៀត លើការព្យាបាលជំងឺដែលឆ្លងកាត់ភាពឈឺចាប់ខ្លាំង គ្រូពេទ្យក៏មិនមានជម្រើសអ្វីក្រៅពីការប្រើប្រាស់ថ្នាំបំបាត់ការឈឺចាប់នេះដើម្បីឱ្យការព្យាបាលប្រព្រឹត្តិទៅបានជោគជ័យ។ ប៉ុន្តែ ការប្រើថ្នាំញឹកញយដងពេកមិនមែនជារឿងល្អឡើយ ព្រោះថ្នាំជាអាវុធមុខពីរដែលអាចព្យាបាលជំងឺមួយ តែក៏អាចបង្កជំងឺផ្សេងទៀត កាលណាត្រូវបានប្រើលើសកម្រិត។ អតីតនិស្សិតបញ្ចប់ការសិក្សាផ្នែកឱសថមួយរូបបានចំណាយពេលស្រាវជ្រាវ១០ឆ្នាំ ដើម្បីបានសមិទ្ធផលថ្មីមួយដែលជួយជំនួសឱ្យការប្រើប្រាស់ថ្នាំគ្រាប់។សមិទ្ធិថ្មី ដែលឆ្លងកាត់ការសម្រិតសម្រាំងបែបវេជ្ជសាស្ត្រនេះគឺ ប្រេងរិត បំបាត់ការឈឺចាប់លើរាងកាយ។ បញ្ចប់ការសិក្សាផ្នែកឱសថកាលពីឆ្នាំ ២០១២ អ្នកស្រី អ៊ឹង សៀមគីម បានយកទ្រឹស្ដីដែលខ្លួនទទួលបានពីគ្រូបង្រៀន ទៅព្យាយាមអនុវត្តបង្កើតប្រភេទផលិតផលថ្មី ប៉ុន្តែមិនបានសម្រេចដោយសារការអនុវត្តជាក់ស្ដែង អ្នកស្រីបានឃើញពីភាពខ្វះចន្លោះមួយចំនួន។ ក្នុងរយៈពេលនៃការស្រាវជ្រាវ ១០ឆ្នាំ អ្នកស្រីបានសិក្សាលើសារធាតុដែលអាចជួយជំរុញប្រសិទ្ធិភាពនៃផលិតផលថ្មីរបស់ខ្លួន។ ក្នុងរយៈពេលនេះផងដែរ អ្នកស្រីបានដើរសិក្សាពីទីផ្សារក្នុងស្រុក និងឃើញថាមិនទាន់មានប្រភេទប្រេងរិតបំបាត់ការឈឺចាប់ដូចអ្វីដែលអ្នកស្រីកំពុងធ្វើនៅឡើយ ហើយភាគច្រើនទៀតសោតជាផលិតផលដែលនាំចូលពីប្រទេសក្រៅ ជាពិសេសគឺសិង្ហបុរី។ ក្រៅពីនោះ អ្នកស្រីបានធ្វើការពិសោធន៍នៅលើក្រុមគ្រួសាររបស់ខ្លួនផ្ទាល់ និងកែខៃនូវចំណុចខ្វះខាតបន្តិចម្ដងៗ រហូតចេញជាផលិតផលសម្រេចមួយដូចបច្ចុប្បន្ន។ បើគិតជាទុនថវិកាដែលអ្នកស្រីបានចំណាយក្នុងដំណើរការស្រាវជ្រាវ និងផលិតកន្លងមកគឺអស់ប្រមាណជាងបីម៉ឺនដុល្លារ ដែលភាគច្រើនចំណាយលើវត្ថុធាតុដើមសំខាន់នាំចូលពីបរទេស។ អ្នកស្រី អ៊ឹង សៀមគីម រៀបរាប់ពីបញ្ហាដែលខ្លួនបានឃើញរហូតកើតជាគំនិតបង្កើតប្រេងរិតនេះថា៖ «ខ្ញុំឃើញប្រជាជនយើងប្រើប្រាស់ថ្នាំបំបាត់ការឈឺចាប់ច្រើន ហើយយើងដឹងហើយថាការប្រើថ្នាំតិចឬច្រើនគឺប៉ះពាល់ដល់សុខភាពអ្នកប្រើហើយ។» អ្នកស្រីបន្តថា៖ «ថ្នាំបំបាត់ការឈឺចាប់ បើប្រើតាមកម្រិតត្រឹមត្រូវ វាប៉ះពាល់តិចតួចព្រោះធម្មតាទេដែលថ្នាំផ្ដល់ផលរំខាន តែបើក្នុងករណីគ្រោះថ្នាក់ហើយត្រូវការវះកាត់ផ្សេងៗ…

ភ្នំពេញ៖ជំងឺមហារីកសុដន់ គឺជាជំងឺដែលគ្រោះថ្នាក់ និងមានអត្រារស់រានមានជីវិតទាប។ នៅប្រទេសកម្ពុជា​ការយល់ដឹងពីជំងឺនេះ ហាក់នៅមានកម្រិតតិចតួចនៅឡើយ ដែលមូលហេតុភាគច្រើនគឺបណ្ដាលមក ពីភាពខ្មាស់អៀនរបស់ស្ត្រីកម្ពុជា ការរក្សាអនាម័យមិនបានល្អ ការហូបចុកមិនត្រឹមត្រូវ និងសកម្មភាពកីឡាតិចតួចក៏រួមចំណែកក្នុងការបង្ករជាជំងឺមហារីកសុដន់ផងដែរ។ បើតាមទិន្នន័យរបស់អង្គការសុខភាពពិភពលោកដែលបានចេញផ្សាយក្នុងឆ្នាំ២០២០ ការស្លាប់ដោយ​សារជំងឺមហារីកសុដន់នៅកម្ពុជាបានកើនឡើងដល់ ៨៥៦ ឬ ០,៩៦% នៃចំនួនអ្នកស្លាប់សរុប។ អត្រាមរណភាពដែលគិតជាមធ្យមលើអាយុគឺ ១២,៧៨ ឆ្នាំ ក្នុងចំណោមប្រជាជន ១០០ ០០០ នាក់ ដែលចំនួននេះបានរុញកម្ពុជាឱ្យជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ ១៣៣ នៅលើពិភពលោក។ មូលហេតុភាគច្រើននៃការបាត់បង់ជីវិត គឺដោយសារការទៅទទួលការព្យាបាលយឺតពេល។ ដូច្នេះហើយ «យុទ្ធនាការយល់ដឹងពីជំងឺមហារីកសុដន់ឆ្នាំនេះ» បានលើកយកករណីអ្នករស់រានមានជីវិតចំនួនពីរនាក់ មកចែករំលែកបទពិសោធន៍របស់ពួកគេ។ ហើយពួកគេទាំងពីរនាក់សុទ្ធតែបានលើកពីភាពយឺតយ៉ាវរបស់ស្ត្រីកម្ពុជាផ្សេងទៀត ក្នុងការទៅទទួលយកការព្យាបាល។ លោកស្រី ជុំ ចិន្ដាសោភា ដែលជាអ្នកឆ្លងផុតពីជំងឺមហារីកសុដន់ម្នាក់បានរៀបរាប់ថា៖ «ស្ត្រីខ្មែរមានការប្រឈមខ្លាំងណាស់នឹងការទៅព្យាបាលយឺតពេល ព្រោះតែពួកគាត់មិនទាន់យល់ដឹងពីរបៀបតាមដានសុខភាពរបស់ខ្លួនជាប្រចាំ។» លោកស្រីបន្តថា៖ «មួយចំនួនទៀតគាត់បានដឹងហើយថាសុខភាពកំពុងមានបញ្ហា ប៉ុន្តែបែរជាខ្លាច និងគេចវេសមិនព្រមទៅពិនិត្យ ឬដោយសារមានកង្វះខាតផ្នែកថវិកា ប៉ុន្តែដល់ដំណាក់កាលមួយដែលគាត់ទ្រាំលែងបាន ទើបគាត់ទៅពិនិត្យ​…ហើយនោះក៏ជាដំណាក់កាលដែលពេទ្យពិបាកនឹងជួយដូចគ្នា»។ លោកស្រីបានលើកយកករណីផ្ទាល់ខ្លួនមក ដែលថាលោកស្រីពិតជាមានការភ្ញាក់ផ្អើលណាស់ នៅពេលដឹងថាខ្លួនមានជំងឺនេះ លោកស្រីបាក់ទឹកចិត្ត និងយល់ថាខ្លួនមិនអាចរស់រានមានជីវិតពីជំងឺនេះបានទេ។ ប៉ុន្តែ លោកស្រីបានគិតត្រឡប់ទៅវិញលើការខិតខំប្រឹងប្រែងប្រកបការងាររបស់ខ្លួនដើម្បីតែក្រពះកន្លងមក ហើយលោកស្រីដាក់ជំនឿជឿជាក់ថា…

បើទោះបីខ្ទឹមក្រហម(Shallot)គេពុំសូវឃើញប្រើប្រាស់ក្នុងផ្នែកម្ហូបច្រើន ដូចជាខ្ទឹមស ក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែវាមានអត្ថប្រយោជន៍មិនចាញ់គ្នាឡើយ។ បើតាមទំព័យហ្វេសប៊ុករបស់ក្រសួងបរិស្ថានបានឱ្យដឹងថា៖ ជាទូទៅខ្ទឹមក្រហមមានកម្ពស់២០-៣០ស.ម មើមរាងមូលទ្រវែងនៅក្នុងស្រោមស្តើងពណ៌ក្រហម សាច់ខាងក្នុងពណ៌សលាយក្រហមមានច្រើនក្លែប និងច្រើនស្រទាប់។ ស្លឹកពណ៌បៃតងប្រហោងពីគល់រហូតដល់ចុង ចេញពីមើមហើយមានច្រើនដុះជាគុម្ព។ ទងទម្រកញ្ចុំផ្កា (peduncle) មានប្រហោងក្នុងដុះចេញពីមើមចំកណ្តាលគុម្ពស្លឹក។ ផ្កាពណ៌ផ្កាឈូក ឬខៀវរាងស្វាយ លាយស ផ្តុំជាកញ្ចុំមូល (globose) នៅចុងគោល ទម្រកញ្ចុំផ្កា ។ ផ្កាមានត្របក ៣ (sepals) និងស្រទាប់៣ (petals) កេសរឈ្មោល ៦ មានទងវែង និងកេសរញីមូលទ្រវែងបន្តិចមាន ៣ក្លែប។ ផ្លែស្ងួតមូលវែង (ovoid) ៥-៦ x ៣ស.ម អាចបែកជា៣ផ្នែក មានគ្រាប់ច្រើនពណ៌ខ្មៅ ។ មើមមានរសជាតិហឹរ ជាតិទឹកច្រើន និងក្លិនឆួលខ្លាំង ។ ខ្ទឹមក្រហមតែងចេញផ្កានៅខែ មិថុនា-កក្កដា និងបន្តពូជដោយមើម។ការប្រើប្រាស់បាន ២បែប ជាគ្រឿងទេស៖គ្រឿងទេស គ្រឿងផ្សំបន្ថែមជួយឱ្យអាហារមានក្លិនឈ្ងុយ។ ដោយឡែកបើយោងតាមការស្រាវជ្រាវបានបង្ហាញថា ខ្ទឹមក្រហមអាចជួយព្យាបាលរោគជំងឺមួយចំនួនដូចជា៖ថែរក្សាតម្រងនោម,កម្ចាត់បញ្ហាផ្លូវដង្ហើម,ជួយរំលាយអាហារ,កម្ចាត់បាក់តេរីក្នុងមាត់, ជួយបំបាត់រោគជំងឺពោះវៀន និងព្យាបាលឈឺសន្លាក់ជាដើម ៕…